Ekonomia suspertzen ari da nabarmen, baina motelduta dago pandemiaren gorakadaren, hornidura-kateetako desoreken eta inflazioaren igoeraren ondorioz. Testuinguru horretan, Bizkaian ondasunen kanpo-merkataritzaren defizitaren murrizketa, lan-merkatuari buruzko datu positiboak eta sektore batzuetan baikortasun pixka bat hautematen dira. Hala ere, baikortasun hau ez dago erronketatik eta kezketatik salbuetsita. Hori ondorioztatzen da Bilboko Merkataritza, Industria, Zerbitzuak eta Itsasketa Ganberaren azken koiuntura ekonomikoari buruzko txostenetik.
Alde batetik, Cámarabilbaok Bizkaiko egoera ekonomikoaren diagnostikoa egiteko iturri ofizialetako datuekin egoera makroekonomikoa aztertu du, EAEko gainerako lurraldeekin eta Estatuarekin alderatuz. Bestalde, inkesta berri bat egin du gure lurraldeko enpresen artean, 2021 eta 2022arekiko dituzten ikuspegiak eta konfiantza ezagutzeko. Horrek guztiak enpresa-ikuspegia izatea ahalbidetzen du, pandemiaren garapenak neurri handi batean baldintzatzen duen arren, agertoki ahalik eta errealenera hurbiltzeko aukera ematen diguna, eta, erakunde eskudunek edo Ganberak berak ahal duten neurrian, merkataritzak eta ostalaritzak, industriak, zerbitzuek edo itsasketak – Ganbera honetan ordezkatuta dauden lau sektoreek – hartu behar dituzten zailtasunak arintzen saiatzeko.
Hazkunde aurreikuspenak egoera makroekonomikoak baldintzatuta
2021 honetan zehar, EAEko ekonomiak Espainiako ekonomiak baino portaera hobea izan du, BPGaren aldaketari dagokionez. Lehenengo hiruhilekoan erregistratutako EAEko BPGaren uzkurdura (% 2,9) Espainiako ekonomiaren uzkurdura baino 1,3 puntu txikiagoa izan zen (% 4,2), eta bigarren eta hirugarren hiruhilekoetan izandako euskal ekonomiaren hazkundeak 1,1 eta 1,2 puntu handiagoak izan ziren, hurrenez hurren, Estatuko ekonomia osoaren hazkundeak baino.
Bestalde, Bizkaiko ekonomiak Espainiako ekonomiak baino portaera hobea agertzen du, eta, bigarren hiruhilekoan euskal ekonomiak baino hazkunde txikiagoa izan zuen arren, hirugarren hiruhilekoan % 4 hazi zen, EAEko ekonomiaren hazkundea baino puntu-hamarren bat handiagoa (% 3,9).
Etorkizuneko aurreikuspenei dagokienez, eta euskal ekonomiaren azken hiruhileko Txostenean (2021eko iraila) emandako datuen arabera, Eusko Jaurlaritzak BPGren % 6,7ko hazkundea aurreikusten zuen 2021ean, eta % 6,4koa 2022an, baina pandemiaren bilakaerak eta industriak dituen hornidura-arazoek aurreikuspen horiek txikiagoak izatea eragin dezakete.
Egindako balioztapenaren arabera, EAEko BPGk % 5,5eko hazkundea izango duela uste du Cámarabilbaok, euskal ekonomia Estatu osoan baino azkarrago berreskuratuko dela ere ematen duela. Bizkaiari dagokionez, haren BPGa oso antzekoa izan liteke, Euskadiko batez bestekoa baino hamarren bat edo bi gorago edo beherago.
Ohiz kanpoko momentua ekonomiarako mundu mailan
2021eko azken hilabeteetan, EAEko inflazioak hazkunde handia izan du, eta urrian % 5ekoa izan da. Datu horrek EBZaren helburua (% 2) gainditzen du, eta ezegonkortasun-faktore bat da, lehiakortasuna murrizten duena eta ekonomiaren susperraldia arriskuan jar dezakeena. Datu kezkagarria da, nahiz eta Euskadiko inflazioa, zehazki, estatu osokoa baino 4 hamarren txikiagoa izan zen.
Bizkaian, inflazioa EAEkoa baino puntu-hamarren bat txikiagoa izan da abuztuan, irailean eta urrian, %4,9koa izan dela.
Azaroko INEk aurreratutako datuek erakusten dutenez, inflazioak gora egin du estatu osoan, % 5,6raino, 1992ko irailaz geroztik (ia hiru hamarkada) izan duen mailarik altuena. Nolanahi ere, inflazio-tentsio horiek Euroguneko gainerako ekonomietan ere badaude. Azaroan, EUROSTATek % 4,9ko KPIA bat aurreratu du euroa partekatzen duten 19 herrialdeetan, urriko datuarekiko 8 hamarreko igoera izan ondoren.
Inflazioaren igoera petrolioaren eta energiaren prezioetan oinarritzen da, baita nazioarteko garraioaren kostu handiagoetan eta horniduren itoguneetan ere. Prezioen igoera ezegonkortasun ekonomikoaren faktore kezkagarria da, Europan, Espainian, EAEn eta Bizkaian susperraldia arriskuan jar lezakeena. Aldi berean, euroak dolarraren eta libra esterlinaren aldean duen balio-galerarako joera dago; alde batetik, esportazioen lehiakortasuna hobetzen laguntzen ari da, eta, bestetik, Euroguneko inflazioaren datu txarrak larriagotzen ari da.
Azken batean, esan dezakegu munduko ekonomia ohiz kanpoko une batean dagoela, nazioarteko horniketa-kateetako desorekek eta pandemia geldiarazi ondoren lehertu den mundu-eskari bati erantzuteko arazoek eraginda.
Adituek uste dute denbora laburrean gaindituko dela egoera hori eta bere ondorio negatiboak, eta, bereziki, herritarren erosteko ahalmena nabarmen murrizten duen inflazioaren igoera, kontsumoa ekonomia suspertzeko funtsezko faktorea denean. Gainera, prezioen ohiz kanpoko igoera horiek murriztu egiten dituzte enpresen marjinak eta lehiakortasuna.
Datu itxaropentsuak Bizkaiarako
Bizkaian, ondasunen kanpo-merkataritzak saldo defizitarioak ditu, baina azken bi urteetan murriztu egin dira, inportazioak esportazioak baino gehiago murriztu direlako.
Estaldura-tasa % 83koa zen 2019an, eta % 92koa 2020an; hau da, Bizkaiko esportazioek lurraldean egindako inportazioen % 92 “estali” zuten. Irailera, eskuragarri dagoen azken datua, Tasa % 90etik gorakoa da. Bizkaiko esportazioak, bestalde, pisua hartzen ari dira euskal esportazioetan, eta irailean % 40 ziren.
Langabeziari dagokionez, Bizkaikoa EAEko guztizkoaren % 56-57 da. Martxoan, ekainean eta abuztuan bakarrik hazi da. Guztira, 6.400 pertsona baino gehiago gutxitu da azarora arte. Langabetuen % 55 emakumeak dira. Zerbitzu-sektoreak erregistratutako langabezia guztiaren % 66 eta % 67 artean biltzen du.
Bestalde, kontratuek goranzko joera erakusten dute, nahiz eta otsailean, apirilean, uztailean, abuztuan eta urrian murrizketa nabarmenak izan diren aurreko hilabeteekin alderatuta. Urtarrilean 31.296 izatetik azaroan 45.258 izatera igaro dira. Azaroan, kontratuen % 87 aldi baterakoak izan ziren eta lanaldi partzialeko kontratuak % izan ziren urrian (azken datua).
Gizarte Segurantzako afiliazioak goranzko joera erakusten du. Afiliaziorik txikiena abuztuan izan zen eta handiena azaroan. Langile autonomoak afiliatuen % 17 dira. Jarduera-tasari dagokionez, % 56 ingurukoa da, eta EAEko (%57) eta Estatuko (%59) Tasak baino txikiagoa da.
Bestalde, Bizkaiko langabezia-tasa % 10ekoa da hirugarren hiruhilekoan; Espainiakoa, berriz, % 14,6koa da, eta EAEkoa, ia % 10ekoa.
Susperraldi ekonomikoa baloratzeko beste datu bat turismoa da, gaualdien arabera suspertzen ari dela erakusten baitu. 2020ko urrian 102.500 gau izan ziren guztira, eta 2021eko urrian 250.000 baino gehiago. Bidaiari atzerritarren gaualdi erregistratuak % 19,5etik % 32ra igaro dira.
Bilboko aireportuaren jarduerak ere susperraldi-sintoma argiak ditu, eta urrian 2 milioi bidaiari baino gehiago izan ditu. Nazioarteko ibilbideetako bidaiariak % 19 ziren urtarrilean, eta %26 urrian.
Beste adierazle batek, Bilboko Portuaren jarduerak, trafikoaren gehikuntza txiki bat erakusten du, % 1 ingurukoa urrian; alde batetik, ontziratu gabeko likidoek eta, bestetik, duela urtebetean 57 egun iraun zuen izandako estiba-grebak, oraindik errekuperatu ez diren trafikoak galtzea ekarri zuenak, oztopatua.
Bizkaian, Gizarte Segurantzan afiliatutako enpresen kopurua pixka bat hazi da: 30.384 ziren urtarrilean, eta 30.904 urrian. Zerbitzuen sektoreak afiliazio horien % 80 biltzen du, eta industriaren eta eraikuntzaren sektoreek antzeko enpresa afiliatuak dituzte, 2.800 eta 2.700 enpresa inguru, hurrenez hurren.
Emandako datuetatik ondoriozta daiteke Bizkaiko ekonomia ez dagoela koiuntura globaletik kanpo, eta inflazioa kontuan hartu beharreko zama dela. Prezioen igoerak, azken hilabeteetan, Estatu osokoak baino balio txikiagoak erakusten ditu, baina kezkagarria da eskura dagoen azken datua ere.
Dolarraren edo libera esterlinaren aurrean euroak duen balio-galtzeak inflazioa handitzen laguntzen du. Eurogunetik kanpoko merkatuetan gure enpresen lehiakortasun-galera moteltzen ari den arren, euroaren balio-galera horrek inflazio-maila igotzen ere laguntzen du.
Nolanahi ere, Bizkaiak suspertze ekonomikoa berresten duten datu itxaropentsuak ere erakusten ditu: ondasunen kanpo-merkataritzaren defizita murriztea, lan-merkatuaren datu onak, langabeziaren beherakada eta Gizarte Segurantzako afiliazioaren hazkundea. Itxura guztien arabera, lan-merkatua berreskuratu egingo da, eta, urte-amaierarako, Bizkaiko langabezia % 10etik jaitsiko da.
Enpresa-ikuspegia
Bilboko Merkataritza Ganberak galdetutako Bizkaiko enpresek nolabaiteko baikortasuna erakusten dute beren jardueraren ingurune ekonomiko orokorrari dagokionez. % 72k uste du bilakaera hori egonkorra dela edo hobetzen ari dela 2021ean, eta kopuru hori % 82raino igotzen da 2022arekiko.
Jarduera-sektoreka, industria eta zerbitzuak dira optimistenak. Industriaren baikortasun berezia azpimarratu behar da: % 55ek baino gehiagok uste du ingurua hobetu egingo dela 2021ean eta 2022an, eta eraikuntza-sektorearen ezkortasuna da nagusi, % 51k eta % 31k uste baitute ingurune ekonomikoa okerrera egiten ari dela 2021ean, eta 2022an ere bai.
50 eta 249 langile arteko enpresak batez bestekoa baino baikorragoak dira, eta % 61ek eta % 74,5ek uste dute ingurune ekonomikoak bilakaera positiboa izango duela 2021ean eta 2022an.
Baikortasuna ere handiagoa da enpresa esportatzaileetan: % 46k positiboki baloratzen dute aurtengo bilakaera ekonomikoa, eta % 56 iritzi berekoak dira 2022rako.
Oro har, enpresak optimistagoak dira negozio-zifraren bilakaerari dagokionez inbertsioari edo enplegu-sorrerari baino. Zehazki, % 43k aurten negozio-zifra handitzea espero du, % 33k inbertsio-bolumena gehitzea eta % 20k plantilla handitzea. Hiru aldagaietan, enpresak optimistagoak dira 2022rako: % 42k fakturazioa handitzeko konfiantza dute, % 34k inbertsioa handitzeko konfiantza dute eta %25ek enplegua handitzeko konfiantza dute.
Jarduera-sektoreka, industriak adierazten du baikortasun handiena negozio-zifran, eta hori ez dator bat merkataritzaren optimismo txikiagoarekin.
Inbertsioari dagokionez, zerbitzuak gainerako sektoreak baino optimistagoak dira 2021ekiko, baina 2022rako industriak aurreikusten du hazkunderik handiena. Aldiz, merkataritzaren sektorea da inbertsioa handitzeko joera txikiena duena.
Enpleguari dagokionez, eraikuntza eta zerbitzuak, aurten zein datorren urtean kontratatzeko aurreikuspen onenak dituztenak dira. 250 lanpostu edo gehiago dituzten enpresen % 70ek baino gehiagok uste dute aurten negozio-zifra handituko dutela. Bitxia bada ere, aurreikuspen hori nabarmen jaitsi da 2022rako.
Nabarmentzekoa da enplegu gehien duten enpresen % 81ek (250 edo gehiago) 2021ean inbertsioa handitzea espero dutela, eta % 67k 2022an.
Enpleguarekin jarraituz, 250 langile edo gehiago dituzten enpresen % 64k 2021ean enplegua sortzea espero dute. 2022rako aurreikuspena nabarmen jaisten da, % 24k bakarrik uste baitu joera horrekin jarraituko duela.
Baikortasuna handiagoa da hiru aldagaietan enpresa esportatzaileen artean.
Azkenik, 2022rako, enpresek uste dute bi erronka nagusiak hauek direla: energiaren eta lehengaien prezioak eta lan-kostuak. Pandemiak eragindako zailtasunei dagokienez, enpresek ere bi kezka nabarmentzen dituzte: kontsumitzaileen portaeran izan daitezkeen aldaketak eta hornikuntza-kateak etetearen ondoriozko arazoak.
Laburbilduz, optimismoa dago, pandemiaren portaeraren eta haren ondorioen baimenarekin, eta Bizkaiko enpresak prest daude osasun-egoera egonkortzen denean hazten jarraitzeko. Esportatzaileak, ekintzaileak, berritzaileak eta digitalizatuak dira abantaila handiena dutenak, eta Ganberak lau erronka horiek lortzeko zerbitzuak eta laguntza eskaintzen jarraituko du.
